Idealiter bestaat een natuurlijke oever uit een glooiende oever die geleidelijk in het water verloopt tot de bodem. Dit geeft de beste habitat voor oeverplanten, moerasplanten en onderwaterplanten met de bijbehorende fauna. In en rond de Binnenstad is deze situatie niet aanwezig en zal ook naar alle waarschijnlijkheid ook in de toekomst niet gerealiseerd kunnen worden.
In 2021/22 is langs de Weerdsingel WZ tijdens het herstel van de in 1970 gedempte singel een moerasoever aangelegd. Het herstel van dit stuk singel was geïnitieerd door bewoners verenigd in de werkgroep Utrecht Weer Omsingeld. Sinds die tijd hebben de bewoners (nu Vergroening Singel030) samen met de gemeente het onderhoud van de moerasoever en het talud op een natuurvriendelijke wijze gericht op biodiversiteit uitgevoerd. Bij de aanleg van de moerasoever is er een houten beschoeiing aangebracht die het water van de singel scheidde van de moerasoever. Dit was gedaan om de invloed van de planten in de moeraszone op de waterkwaliteit te volgen. Nu wordt deze beschoeiing tot onderwaterniveau verwijderd om een betere uitwisseling tussen sinel en moerasoever te krijgen.
In 2015 is de singel tussen Paardenveld en Vredenburg hersteld. Langs een stuk Weerdsingel WZ is de bestaande moeras oever voortgezet. Helaas is ook hier de beschoeiing tot boven water uitgevoerd met bovendien nog een bekleding met geotextiel aan de moeraszijde. Ook deze beschoeiing zal tot onder waterniveau verwijderd worden.
In 2021 is het stuk singel tussen Hoog Catharijne en het Willemsplantsoen hersteld. Ook hier is op initiatief van bewonersorganisaties een natuurvriendelijke oever in de vorm van een moeraszone aangelegd. Het onderhoud en beheer van deze moeraszone en de taluds is nog niet geregeld. Helaas is de moeraszone middels een stalen damwand van de singel gescheiden. Vergroening Singel030 heeft een voorstel ingediend om deze harde scheiding alsnog op een meer natuurvriendelijke wijze te verbeteren.
Gebaseerd op de experimenten met onderwaterstructuren is er door Vergroening Singel030 een natuurlijke oever ontworpen, die opgebouwd is uit schanskorven gevuld met stenen van diverse grootte waarop moerasplanten groeien. De planten waren voorgegroeid op kokosmatten. Deze matten verteren na verloop van tijd, waarna de plantenwortels voldoende houvast moeten kunnen vinden in de bovenste laag (kleinere) stenen. Dit ontwerp is toegepast langs de fundering van de Wittevrouwenbrug en blijkt in de praktijk uitstekend te werken. De voordelen van deze oeverconstructie zijn dat deze eenvoudig te installeren is, de planten met hun wortels direct voedingstoffen uit het water halen, er relatief weinig onderhoud nodig is en er makkelijk planten zijn toe te voegen/aan te vullen. De constructie is robuust. Nog interessanter is dat we met deze constructie ook de onderwaterfauna stimuleren. De macrofauna vindt hier een goede habitat. En de holten tussen de stenen bieden bescherming aan kleine vissen. Vissen en andere dieren vinden hier ook een goede voedselbron.
We zien goede toekomst perspectieven voor deze constructie en willen deze op veel meer plaatsen gaan uitproberen. De verschillende hoogten van de stenenvulling ten opzichte van het wateroppervlak is eenvoudig in te stellen waardoor de groeiomstandigheden voor plantensoorten kunnen worden geoptimaliseerd. Voor onderwaterplanten kan ook een goede onderwaterbodem worden gerealiseerd. Samen met de gemeente en Bureau Waardenburg is een vooroever van zo’n 200 m lang en 1.5 m breed gebaseerd op deze constructie ontworpen voor de te herstellen Leidse Rijn in Lombok.
